پلاک خوانی الکتروموتور یکی از مهارت‌های بسیار مهم و کاربردی در حوزه صنعت و تاسیسات است. هر الکتروموتور دارای یک پلاک مشخصات فنی است که اطلاعات حیاتی مانند توان، ولتاژ، جریان، سرعت، راندمان و کلاس حفاظتی را در خود جای داده است. آشنایی با این اطلاعات کمک می‌کند تا موتور مناسب برای کاربرد مورد نظر انتخاب شود و از خرابی‌های احتمالی و هزینه‌های اضافی جلوگیری گردد.
برای مثال، پلاک خوانی الکتروموتور موتوژن یکی از رایج‌ترین موارد در صنایع ایران است، زیرا این برند از پرفروش‌ترین و پرکاربردترین الکتروموتورهای بازار محسوب می‌شود.
با یادگیری نحوه خواندن صحیح این پلاک‌ها، می‌توانید به راحتی مدل، قدرت، نوع اتصال و ویژگی‌های عملکردی موتور را شناسایی کنید. در ادامه، آموزش کامل و مرحله به مرحله پلاک خوانی الکتروموتور را برای شما آماده کرده‌ایم تا بتوانید در انتخاب، نصب و نگهداری موتور بهترین تصمیم را بگیرید.
پلاک الکتروموتور چیست؟
در پلاک خوانی الکتروموتور، پلاک الکتروموتور برچسبی فلزی روی بدنه موتور است که اطلاعات فنی مهم مثل توان، ولتاژ، جریان، سرعت و نوع اتصال را نشان می‌دهد. این اطلاعات کمک می‌کند در زمان خرید الکتروموتور AC انتخابی دقیق و مطمئن داشته باشید. استانداردسازی پلاک‌ها باعث شده خواندن آن‌ها ساده‌تر و دقیق‌تر باشد. در پلاک موتور سه فاز موتوژن، توجه به ولتاژ، جریان و نوع اتصال بسیار مهم است تا موتور متناسب با نیاز سیستم انتخاب شود.
نحوه پلاک خوانی الکتروموتور
در راهنمای انتخاب الکتروموتور به معرفی نحوه پلاک خوانی الکتروموتور خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا نحوه پلاک خوانی الکتروموتور را بیاموزید.
سازنده موتور
یکی از اولین مواردی که در پلاک خوانی الکتروموتور، دیده می‌شود، نام یا لوگوی شرکت تولیدکننده است، که معمولا در قسمت بالایی پلاک درج می‌شود و نشان‌دهنده برند و کشور سازنده موتور است. دانستن این مورد در زمان خرید قطعات یدکی، خدمات پس از فروش و حتی مقایسه کیفیت موتور با سایر برندها اهمیت دارد.
نوع موتور
در پلاک خوانی الکتروموتور، بعد از نام سازنده، نوع موتور روی پلاک مشخص می‌شود. موتورها بر اساس نوع جریان برق به دو دسته اصلی AC (جریان متناوب) و DC (جریان مستقیم) تقسیم می‌شوند.
موتورهای AC شامل نوع القایی و سنکرون هستند و پرکاربردترین نوع در صنایع هستند؛ که در مدل‌های تک‌فاز و سه‌فاز ساخته می‌شوند و روی پلاک آن‌ها عباراتی مانند Induction Motor یا Asynchronous Motor دیده می‌شود. موتورهای DC نیز در دو نوع براش‌دار و بدون براش تولید شده و با عباراتی مثل DC Motor مشخص می‌شوند.
میزان ولتاژ ورودی
یکی از مهم‌ترین مشخصات روی پلاک موتور هنگام پلاک خوانی الکتروموتور، ولتاژ کاری آن است که بر حسب ولت (V) نوشته می‌شود و نشان می‌دهد موتور در چه ولتاژی بهترین راندمان را دارد.
در موتورهای تک‌فاز، یک مقدار ولتاژ درج می‌شود، اما در موتورهای سه‌فاز با توجه به نوع سربندی، دو مقدار ولتاژ مختلف روی پلاک نوشته می‌شود. موتور توان تحمل حدود ۱۰ درصد افزایش یا کاهش ولتاژ را دارد، اما استفاده خارج از این محدوده باعث کاهش راندمان و حتی آسیب به موتور خواهد شد.
تعداد فازها
موتورهای آسنکرون در دو نوع تک‌فاز و سه‌فاز ساخته می‌شوند و این مشخصه روی پلاک موتور با علامت ~ مشخص می‌شود.
در پلاک خوانی موتور تک فاز، عدد ۱ در کنار این علامت به معنی موتور تک‌فاز و عدد ۳ به معنی موتور سه‌فاز است. دانستن تعداد فازها در زمان انتخاب و نصب اهمیت زیادی دارد، چون باید نوع شبکه برق با نوع موتور هماهنگ باشد تا عملکرد آن بدون مشکل انجام شود.
شماره‌سریال یا تیپ موتور
شماره‌سریال یک کد منحصربه‌فرد است که توسط شرکت سازنده روی موتور درج می‌شود و یک نکته مهم در پلاک خوانی الکتروموتور است. این کد کمک می‌کند تا در صورت نیاز به تعمیر یا تعویض قطعه، نوع دقیق موتور شناسایی شده و قطعه مناسب به‌ر احتی تهیه شود. به این شناسه، تیپ موتور نیز گفته می‌شود.
یکی از مهم‌ترین مشخصات روی پلاک موتور هنگام پلاک خوانی الکتروموتور، شماره سریال است.
سایز فریم
سایز فریم یکی از اطلاعات مهم درج شده روی پلاک الکتروموتور است. این عدد بر اساس استاندارد IEC تعریف می‌شود و نشان دهنده ارتفاع موتور از مرکز شفت تا سطح پایه‌ها است.
در برخی مدل‌ها، کنار عدد سایز فریم حروف S، M یا L هم دیده می‌شود که این حروف، فاصله پایه‌ها در نمای جانبی موتور را مشخص می‌کنند. لازم به ذکر است که، شناخت سایز فریم به شما کمک می‌کند موتور مناسب را به راحتی با پایه‌ها و شاسی دستگاه خود هماهنگ کنید.
میزان جریان ورودی
در پلاک خوانی الکتروموتور، میزان جریان ورودی نشان دهنده مقدار برقی است که موتور در هنگام کار مصرف می‌کند و با واحد آمپر (A) نمایش داده می‌شود. این عدد در طراحی و اجرای درست سیم‌کشی و سربندی اهمیت زیادی دارد و برای انتخاب فیوز و تجهیزات حفاظتی مناسب نیز ضروری است. در صورتی که جریان مصرفی موتور با ظرفیت مدار برق هماهنگ نباشد، احتمال آسیب به موتور و شبکه برق به‌طور قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌کند.
توان الکتروموتور
توان موتور نشان می‌دهد موتور چه مقدار انرژی مکانیکی تولید می‌کند، که بر حسب اسب بخار (HP) یا کیلووات (kW) بیان می‌شود. انتخاب توان مناسب موتور باید با توجه به نوع کاربرد و بار موردنظر انجام شود تا موتور در شرایط بهینه کار کند و طول عمر آن کاهش نیابد.
سرعت خروجی موتور
در نحوه پلاک خوانی الکتروموتور، سرعت خروجی موتور بیانگر تعداد دور چرخش شفت در هر دقیقه است و با واحد RPM (دور بر دقیقه) نشان داده می‌شود. سرعت موتور عامل تعیین‌کننده‌ای در بسیاری از کاربردهاست؛ برای مثال در نوار نقاله، پمپ‌ها و فن‌ها باید سرعت موتور به دقت با نیاز دستگاه هماهنگ باشد تا راندمان سیستم بالا برود.
راندمان الکتروموتور
راندمان الکتروموتور نشان می‌دهد چه درصدی از انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی مفید تبدیل می‌شود. هرچه این عدد به ۱۰۰٪ نزدیک‌تر باشد، مصرف برق کمتر و بهره‌وری موتور بیشتر است. سطوح راندمان بر اساس استاندارد جهانی IE به چهار دسته تقسیم می‌شوند که به شرح زیر است.
IE1: راندمان استاندارد
IE2: راندمان بالا
IE3: راندمان برتر
IE4: راندمان فوق‌العاده عالی
نکته: افزایش هر سطح راندمان معمولا حدود ۱۰٪ صرفه‌جویی در انرژی را به همراه دارد؛ و انتخاب موتور با راندمان بالاتر باعث کاهش هزینه‌های برق در بلندمدت می‌شود.
