انتخاب خازن مناسب برای راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز
انتخاب درست خازن برای راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز بسیار مهم است، زیرا انتخاب نادرست می‌تواند باعث داغ شدن، آسیب یا سوختن موتور شود. نکات مهم عبارتند از:
توان موتور: ظرفیت خازن باید متناسب با توان موتور انتخاب شود. معمولا برای هر ۱ کیلووات تقریبا، خازنی با ظرفیت ۷۰ میکروفاراد نیاز است. مثلا برای یک موتور ۲ کیلووات، خازنی با ظرفیت حدود ۱۴۰ میکروفاراد مناسب است.
نوع خازن: برای کار مداوم از خازن دائم و برای استارت اولیه در بارهای سنگین از خازن راه‌انداز استفاده شود؛ خازن راه‌انداز پس از چند ثانیه از مدار خارج می‌شود. در بارهای سبک، خازن دائم به تنهایی کافی است.
ولتاژ خازن: ولتاژ نامی خازن باید بالاتر از ولتاژ شبکه باشد؛ برای ۲۲۰ ولت، خازن ۴۰۰ یا ۴۵۰ ولت مناسب است.
کیفیت خازن: خازن‌های روغنی یا پلی‌پروپیلن با کیفیت، طول عمر بیشتری دارند.
شرایط محیطی: در محیط‌های گرم از خازن‌هایی با تحمل دمای بالا (۸۵ درجه یا بیشتر) استفاده شود.
بررسی عملی: پس از نصب، با کنترل دمای موتور، صدای کارکرد و آمپراژ می‌توان مناسب بودن خازن را ارزیابی و در صورت نیاز ظرفیت آن را تنظیم کرد.
با رعایت این موارد، عمر موتور و عملکرد آن به شکل قابل توجهی بهتر خواهد شد.
شرایط استفاده از خازن برای راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز
روش خازن تنها در شرایط خاصی قابل استفاده است و نکات زیر باید رعایت شود:
محدودیت توان موتور: توان موتور باید کمتر از ۲ کیلووات باشد. در موتورهایی با توان بالاتر، استفاده از خازن جهت راه‌اندازی باعث افزایش دما و در نتیجه آسیب به موتور خواهد شد.
مناسب بودن ولتاژ موتور: بر روی پلاک موتور باید ولتاژ ۲۲۰ ولت (در حالت اتصال ستاره یا مثلث) درج شده باشد. این مشخصه نشان می‌دهد که موتور قابلیت کارکرد با ولتاژ پایین‌تر و در نتیجه استفاده از برق تک فاز را دارد.
سبک بودن بار متصل به موتور: در بارهای سنگین (مانند گیربکس‌های صنعتی یا کمپرسورهای سنگین) استفاده از روش خازن توصیه نمی‌شود. در اینگونه کاربردها، به منظور جلوگیری از آسیب به موتور، باید از درایوهای تبدیل برق تک فاز به سه فاز استفاده شود.
مزایا و معایب راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز از طریق خازن
مزایا
روش ساده و ارزان: نسبت به اینورترها هزینه کمتری دارد.
نصب آسان: به تجهیزات خاصی نیاز ندارد و قطعاتش در دسترس است.
مناسب برای موتورهای کوچک و متوسط: برای مصارف سبک و نیمه‌سنگین قابل استفاده است.
معایب
کاهش توان موتور: معمولا موتور تنها ۶۰ تا ۸۰ درصد از توان واقعی خود را ارائه می‌دهد.
افزایش جریان مصرفی: باعث داغ شدن سیم‌ها و فشار به مدار می‌شود.
گشتاور راه‌اندازی ضعیف: در بارهای سنگین ممکن است موتور به سختی روشن شود.
عدم تعادل فاز: می‌تواند باعث لرزش و کاهش عمر موتور شود.
نیاز به تنظیم دقیق خازن: تنظیم نادرست می‌تواند عملکرد را مختل کند.
ناسازگاری با بارهای متغیر: در تغییرات بار، کارایی خازن افت می‌کند.
مناسب نبودن برای موتورهای بزرگ یا دائم‌کار: این روش فقط برای موتورهای کوچک با کارکردهای کوتاه مناسب است.
۲: راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز با اینورتر
یکی از بهترین و مطمئن‌ترین روش‌ها برای راه اندازی موتور سه فاز با برق تک فاز، استفاده از اینورتر یا درایو فرکانس متغیر (VFD) است. اینورتر، برق تک‌فاز ورودی را به برق سه‌فاز تبدیل می‌کند و موتور را به‌صورت نرم و بدون ضربه روشن می‌کند. همچنین می‌توانید با آن سرعت موتور را تنظیم کرده و کنترل دقیق‌تری روی عملکرد داشته باشید.
نکته مهم این است که باید مدلی از اینورتر را انتخاب کنید که ورودی تک‌فاز را پشتیبانی کند. این روش در مقایسه با استفاده از خازن، کارایی بالاتر و عملکرد مطمئن‌تری دارد و برای کارهای دائم و سنگین بسیار مناسب است.
