یاتاقان زدن چیست؟
بیشتر از نام خود یاتاقان، اصطلاح یاتاقان زدن مورد استفاده استادکاران مکانیک است. این اصطلاح یک معنی کلی دارد و آن نقص در عملکرد یاتاقان است. یاتاقان مهم‌ترین بخش چرخشی موتور خودرو است. چرا که مانع از ایجاد اصطکاک بین قطعات فلزی در حال حرکت و چرخش می‌شود و بنابراین حرکت آنها را راحت‌تر و سریعتر می‌سازد. یاتاقان در موتور خودرو، میل‌لنگ را در لایه‌ای از روغن به صورت غلطان نگه می‌دارد و درعین فراهم آوردن امکان حرکت دورانی راحت‌تر از سایش آن به سطوح دیگر جلوگیری می‌کند. حال اگر به هر دلیلی این لایه روغن بین یاتاقان و میل‌لنگ تشکیل نشود، سایش بین فلزات اتفاق افتاده و با اصطکاک زیاد و مداوم آنها دما را بالاتر برده و لایه‌های یاتاقان ابتدا ساییده و بعد ممکن است ذوب شوند. این نقص را که موجب استهلاک و آسیب شدید قطعاتی چون میل‌لنگ می‌شود یاتاقان زدن می‌گویند.
کوپلینگ HRC چیست؟
آشنایی با انواع یاتاقان
یاتاقان‌ها انواع مختلفی دارند که با توجه به کاربردشان از آنها استفاده می‌شود. این انواع که در طراحی و ساخت متفاوت هستند، با توجه به طراحی‌شان وظیفه خود را انجام می‌دهند. انواع یاتاقان عبارتند از؛
یاتاقان‌های غلتشی
از دو رینگ و تعدادی ساچمه بین آنها تشکیل می‌شود. ساچمه‌ها مماس با هم هستند اما از توری‌‌های برنجی برای جداسازی آنها استفاده می‌شود. فاصله‌ی دو رینگ و قطر ساچمه‌ها در تمام قسمت‌های یاتاقان غلتشی برابر است. این نوع بیشتر برای یاتاقان‌ها متحرک استفاده می‌شود.
کوپلینگ هالوپین چیست؟
یاتاقان لغزشی
لایه‌های مختلف مواد یاتاقان روی هم و به ترتیب قرار گرفته و ایجاد یک محفظه محافظ می‌کنند. این یاتاقان‌ها معمولا به عنوان نگهدارنده و محافظ حرکات استفاده می‌شوند.
کوپلینگ روتکس چیست؟
دلایل یاتاقان زدن خودرو چیست؟
در ابتدا باید این نکته مهم را ذکر کرد که یاتاقان از جمله قطعات مصرفی و با استهلاک بالای خودرو است که باید برای جلوگیری از آسیب به قطعات دیگر در دوره‌های زمانی مشخص تعویض شود. اما در کنار آن، عواملی نیز هستند که رعایت آنها می‌تواند طول عمر مفید یاتاقان را افزایش داده و رعایت نکردن آنها منجر به یاتاقان زدن و خرابی این قطعه شود. این عوامل به این شرح هستند:
عدم تعویض به موقع روغن
روغن موتور اصلی‌ترین ماده برای عملکرد صحیح یاتاقان است و تعویض نکردن دوره‌ای آن در زمان مقرر منجر به سه اتفاق و در نهایت خرابی یاتاقان و دیگر قطعات موتور می‌شود. این ۳ اتفاق عبارتند از؛ کاهش لغزندگی روغن، کثیفی بیش از حد آن و کاهش سطح آن در اثر حرارت بالای موتور. البته این سه معضل به مرور در روغن موتور ایجاد می‌شود اما وقتی از زمان تعویض آن بگذرد، باعث می‌شود که روغن کافی به یاتاقان‌ها نرسد و در کار آنها ایجاد اخلال کند.
استفاده از روغن بی‌کیفیت
روغن‌های بی‌کیفیت خاصیت لغزندگی و روان‌کاری لازم را ندارند و ایجاد اشکال در کار یاتاقان می‌کنند.
رسو‌ب‌گیری بیش از حد روغن
نشستن رسوبات زیاد در فیلتر باعث می‌شود که خاصیت خود را از دست داده و آلاینده‌ها و رسوبات وارد روغن شده در آن ته‌نشین شوند. این مساله ایجاد معضل در پمپ روغن کرده و باعث می‌شود روغن به خوبی به سمت یاتاقان‌ها پمپ نشود و به همه‌ی آنها به یک اندازه نرسد.
رانندگی با دور موتور بالا
سرعت حرکت بیش از حد موتور، ممکن است خارج از توان یاتاقان باشد و دمای بالای ایجاد شده در اثر احتراق، ایجاد اصطکاک زیادی کند. در نتیجه به یاتاقان و دیگر بخش‌های موتور آسیب جدی وارد شود.
اخلاط آب و روغن
این معضل که در اثر نقص در عملکرد واشر سر سیلندر و نشت آب خنک کننده سیلندرها به درون روغن ایجاد می‌شود، منجر به کاهش خاصیت لغزندگی روغن و در نتیجه نقص در کار یاتاقان می‌شود.
یکی از اصلی‌ترین دلایل یاتاقان زدن، علاوه بر نقص در روغن موتور به هر دلیل، بالا رفتن دمای موتور و در نتیجه افزایش اصطکاک قطعات است. دمای موتور ممکن است به هر دلیل مانند خرابی رادیاتور، کاهش حجم آب موتور و یا قفل شدن ترموستات بالا برود. بنابراین دقت به این موارد و انجام تعمیرات لازم در این قطعات می‌تواند مانع از یاتاقان زدن موتور شود.
یاتاقان
مشکلات احتمالی یاتاقان
غیر از آنکه در اثر نرسیدن روغن به یاتاقان و یا بالا رفتن دمای موتور، ممکن است خودرو یاتاقان بزند، این قطعه به خودی خود نیز دچار استهلاک و خرابی‌هایی می‌شود. برخی از آنها قابل پیشگیری و برخی قابل تعمیر هستند. اما گاهی با بروز بعضی از آنها یاتاقان باید تعویض شود. این مشکلات به این ترتیب هستند؛
– خستگی
لایه بیرونی یاتاقان از فلز سفت و لایه داخلی از فلز نرم تشکیل شده است. سفتی لایه بیرونی به دلیل محافظت از میل‌لنگ در برابر ضربات بیرونی است و نرمی لایه داخلی برای جلوگیری از آسیب به آن در اثر لقی و حرکت‌های طولی‌اش داخل یاتاقان است. حال وقتی زمان زیادی از یاتاقان استفاده شود و شدت و تعداد ضربات بیرونی روی پوسته آن از حد توانش بیشتر گردد، یاتاقان پوسته پوسته شده سپس دچار ترک یا شکستگی می‌شود. در صورت مشاهده این معضل، یاتاقان باید تعویض شود.
– ذوب شدن
بالاتر رفتن دمای روغن از حد توان یاتاقان، منجر به ذوب شدن آن می‌گردد. این مسئله که با بالا رفتن دمای موتور ایجاد می‌شود دیواره یاتاقان را نازک‌تر کرده و آسیب به میل‌لنگ را افزایش می‌دهد. همچنین احتمال یاتاقان زدن نیز درصورت بروز این مساله بیشتر می‌شود.
– خط افتادن
این مشکل در اثر وجود ناخالصی در روغن ایجاد می‌شود. اگر روغن مناسب خودرو استفاده نشود و یا آلودگی آن بیش از حد بالا رود و فیلتر روغن نیز مستهلک گردد شاهد بروز این معضل خواهیم بود. با تعویض به موقع روغن می‌توان از خط افتادن یاتاقان پیشگیری کرد اما در صورت بروز آن، یاتاقان باید تعویض شود چرا که احتمال یاتاقان زدن بالا می‌رود.
– خوردگی
نشت ضد یخ یا ضد جوش از واشر سرسیلندر به درون روغن و اختلاط روغن یاتاقان با این مایعات می‌تواند ایجاد خوردگی در دیواره آن کند. خوردگی احتمال خستگی و ترک و شکست یاتاقان را افزایش می‌دهد.
علائم یاتاقان زدن موتور چیست؟
یاتاقان زدن علامت‌های مشخصی دارد که در صورت مشاهده هر یک باید به سرعت اقدام به تعمیر خودرو کرد. همچنین باید در صورت مشاهده آنها تا حد امکان از کار کردن با خودرو اجتناب ورزید. این علائم عبارتند از؛
۱. صدای تق‌تق
این صدا، بیشتر هنگام فشار دادن پدال گاز یا شتاب گرفتن خودرو به گوش می‌رسد. در این حالت، با بالاتر رفتن دور موتور از ۱۲۰۰ دور در دقیقه، صدای برخورد دو قطعه فلزی به هم کاملا شنیده می‌شود. در این صورت باید سریعا به تعمیرگاه مراجعه شود.
۲. قفل شدن موتور
در این حالت، به دلیل اصطکاک بالای قطعات، موتور به هیچ‌عنوان روشن نمی‌شود و شروع به کار نمی‌کند.
۳. روشن شدن چراغ موتور
یکی از نشانه‌های جانبی یاتاقان زدن نیز می‌تواند روشن شدن چراغ موتور و یا چشمک زدن آن باشد.
نظری نیست.