کاربرد یاتاقان در موتور خودرو چیست؟

یاتاقان در موتور خودرو برای کاربردهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این قسمت سه مورد از اساسی‌ترین کاربردها و وظایف این قطعه در ماشین را بریتان شرح می‌دهیم:

پیشگیری از برخورد پیستون و میل لنگ با یک دیگر به جهت ممانعت از آسیب یا خوردگی هر یک از آن‌ها در حین کار. (کاهش اصطکاک میان پیستون و میل لنگ)
کاهش اصطکاک میان شاتون و میل لنگ، جلوگیری از برخورد و ضربه آن‌ها با یک دیگر و پیشگیری از آسیب‌ها و خوردگی احتمالی آن‌ها
تنظیم و کنترل میل لنگ و شاتون ها در کنار ایجاد حرکت روان آن‌ها

کوپلینگ  HRC چیست؟

وظایف یاتاقان

کاهش دادن اصطکاک بین میل لنگ و سیلندر و پیشگیری از خوردگی آن‌ها
کاهش دادن اصطکاک میل لنگ و شاتون و پیشگیری از خوردگی آن‌ها
جلوگیری از لرزش قطعات مکانیکی و سروصدای ناشی از آن
نگهداری محکم قطعات در کنار یکدیگر

کوپلینگ هالوپین چیست؟

اجزای تشکیل دهنده یاتاقان ماشین

احتمالاً با خواندن کارایی یاتاقان ماشین یاد وظایف بلبرینگ بیفتید. جالب است بدانید که بلبرینگ زیر مجموعه ای از یاتاقان است و یک تیم به نام یاتاقان که اعضای آن بلبرینگ و رولبرینگ هستند، وظیفه پیشگیری از اصطکاک قطعات در ماشین را بر عهده دارند.یاتاقان ماشین از دو حلقه و ساچمه‌هایی در اندازه‌های مختلف تشکیل شده و بر اساس شکل ظاهری کاربردهای مختلفی دارد. به طور مثال اگر ساچمه‌های یاتاقان ماشین گرد و توپی باشند، یاتاقان از نوع بلبرینگ است. ولی اگر ساچمه‌ها سوزنی یا مخروطی باشند یاتاقان از نوع رولبرینگ می‌باشد. زمانی که این ساچمه‌ها در داخل حلقه قرار بگیرند بین دو قطعه می‌غلتند و حرکت قطعات روان خواهد شد.

کوپلینگ روتکس چیست؟

اصطلاح معروفی به اسم یاتاقان زدن ماشین

همانطور که گفتیم یاتاقان یک بخش بسیار اساسی و مهم در کارکرد صحیح موتور خودرو می‌باشد. بنابراین هر آسیبی که به دلیل اختلال در عملکرد یاتاقان خودرو رخ دهد، می‌توان یاتاقان زدن ماشین نامید. در واقع یاتاقان در موتور ماشین، میل لنگ را در لایه‌ای پر از روغن به صورت غلطان نگه می‌دارد و به این روش حرکت را آسان می‌کند. حالا اگر به هر دلیلی این روغن در این بین وجود نداشته باشد بین فلزات سابیدگی رخ خواهد داد و به علت دمای بالای موتور خودرو لایه‌های یاتاقان ذوب می‌شوند. در چنین موقعیتی توصیه می‌کنیم پس از شنیدن صدای تلق و تلوق از موتور، به سرعت خودرو را خاموش کرده و به تعمیرگاه مراجعه نمایید.

آشنایی با انواع یاتاقان خودرو

یاتاقان‌ها در خودرو از نظر محل قرارگیری به دو نوع ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند که بر اساس کارکرد و محل استفاده با یکدیگرتفاوت دارند. این دو یاتاقان هر یک با یکی از محورهای ثابت و متحرک میل‌لنگ در ارتباط هستند. محور اصلی یا ثابت میل‌لنگ به بلوک سیلندر متصل است و تنها حول محور خود می‌‌چرخد. محور متحرک آن به شاتون وصل است و حول محور اصلی ثابت می‌‌گردد. یاتاقان‌ها چه ثابت و چه متحرک، دو تکه هستند و از دو نیم‌دایره که به هم پیچ و مهره می‌‌شوند، تشکیل می‌‌گردند. اما داستان به همین دو نوع ختم نمی‌شود و از نظر کاربرد، یاتاقان‌های لغزشی و غلتشی را نیز باید نام برد.

یاتاقان متحرک

یاتاقان متحرک یا همان یاتاقان شاتون، در بین شاتون و میل لنگ قرار دارد و جلوی لق بودن شاتون نسبت به میل لنگ را می‌گیرد. دقیقاً همان کاری که یاتاقان ثابت انجام می‌دهد. اما تفاوت بزرگی که بین این دو نوع یاتاقان وجود دارد، این است که میل لنگ در یاتاقان متحرک آزاد است و حرکت رفت و برگشتی به دورانی تبدیل می‌شود. البته که در نوع متحرک سوراخی بر روی یاتاقان وجود نداشته و فقط شیاردار هستند. اگر بخواهیم کمی‌ از نحوه اتصال این نوع یاتاقان بگوییم یکی از نیم دایره‌های آن به شاتون وصل شده و دیگری بعد از پیچیده شدن حول محور میل لنگ، به آن متصل می‌گردد.

خرابی و ساییده شدن یاتاقان های متحرک در اغب مواقع با صدای تق تق و مشخص‌تری نسبت به یاتاقان ثابت مواجه خواهید شد. صدای یاتاقان خراب فارق از ثابت و متحرک در دورهای بالای موتور، به ویژه در زمان شتاب گیری با ماشین سرد، بلند و سنگین به گوش می‌رسد.

یاتاقان ثابت

میل لنگ‌ها علاوه بر حرکت دورانی، گاهی حرکت رفت و برگشتی دارند که در اصطلاح لقی میل لنگ نامیده می‌شود. یاتاقان ثابت این لقی را کنترل می‌کند و از ضربه‌هایی که ممکن است به آن وارد شود، پیشگیری می‌نماید. در واقع یک تکیه‌گاه محکم برای میل لنگ که با وصل شدن حول محور ثابت میل لنگ لقی آن را نسبت به پیستون و بلوک سیلندر تنظیم می‌کند. در این نوع از یاتاقان که گاهی با اسم یاتاقان میل لنگ هم شناخته می‌شود یکی از دو نیم دایره به بلوک سیلندر متصل شده و نیم دایره دیگر پس از پیچیدن حول محور میل‌لنگ به آن پیچ و مهره می‌‌شود.

موتورهای خودرو معمولا ۴ سیلندر دارند و ۵ یاتاقان ثابت میل لنگ‌ها را نگه می‌دارند. این یاتاقان‌ها به دلیل رد شدن روغن و روان کننده برای میل لنگ به حالت سوراخ دار در نظر گرفته می‌شوند و از بروز هر گونه اختلالی جلوگیری می‌کنند.

اگر یاتاقان ثابت دچار مشکل و نقص شود، صدایی منظم و شبیه به غرش به گوشتان خواهد رسید. این صدا معمولا پس از ساییده شدن یاتاقان های ثابت ایجاد می‌شود.

یاتاقان

یاتاقان لغزشی

این نوع از یاتاقان به عنوان محافظ برای حرکات به کار برده می‌شود. یاتاقان لغزشی به علت مزایای زیاد، شکل ظاهری و دقت ابعادی بالا، در صنایع بزرگ مثل شرکت‌های نفتی، پالایشگاه‌ها و … کاربرد دارد.

یاتاقان غلتشی

یاتاقان غلتشی بیشتر برای یاتاقان‌های متحرک به کار رفته و از دو رینگ و تعدادی ساچمه تشکیل می‌شود. از یک توری برنجی برای جداسازی ساچمه‌هایی که مماس بر هم هستند، استفاده می‌شود. در حقیقت به دسته‌ای از یاتاقان‌ها گفته می‌شود که در آن، انتقال بار اصلی از طریق تماس غلتشی انجام می‌شود. سرعت، بار و ویسکوزیته روغن از عواملی هستند که روی مشخصه‌های اصطکاکی در یاتاقان غلتشی اثر می‌گذارند.

تفاوت یاتاقان و بلبرینگ چیست؟

همان‌طور که گفتیم یاتاقان ها دارای انواع مختلفی اعم از لغزشی، غلتشی و … هستند. بلبرینگ در واقع نوعی یاتاقان است که از سیستم غلتش برای بهبود حرکت و چرخش سایر قطعات موتور استفاده می‌کند. اجزای اصلی تشکیل دهنده بلبرینگ شامل قفسه، کاسه نمد فلزی، رینگ خارجی و داخلی و ساچمه می‌باشد. ساختار این قطعه به گونه‌ای است که در آن ساچمه‌های گرد به کمک سطوح صیقلی موجود در این قطعه، اصطکاک را به طور چشم گیری کاهش می‌دهد. در نتیجه قطعات حرکت راحت‌تری را تجربه می‌کنند.

نگاهی بر کپه یاتاقان و بغل یاتاقانی

اگر برای مشکلاتی که تا به حال ممکن است به واسطه یاتاقان خودرو برای شما پیش آمده به تعمیرگاه مراجعه کرده باشید، حتماً اسم کپه و بغل یاتاقانی را شنیده‌اید. بیایید در این بخش از مقاله‌ی امروز، بیشتر راجع به این دو بخوانیم و یاد بگیریم این دو قطعه چه نقشی در یاتاقان خودرو دارند.

کپه یاتاقان

کپه یاتاقان پوسته ایست که یاتاقان متحرک را به شاتون متصل می‌کند. یک پوسته که یاتاقان درون آن قرار می‌گیرد و به یک سر شاتون که با میل لنگ در تماس است سوار می‌گردد.

بغل یاتاقانی

با دقت کردن به یاتاقان می‌توان فهمید که قطر یاتاقان کمی بیشتر از قطر میل لنگ ماشین است. این فاصله را باید روغنی پر کند که از اصطکاک پیشگیری کند و حرکت این قطعات روان شود. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که این فاصله نمی‌تواند مقدار دلخواهی باشد و برای بر هم نزدن عملکرد صحیح یاتاقان، باید فاصله از نسبت خاصی پیروی کند.

برای تنظیم دقیق فاصله، از قطعه‌ای حلالی شکل و فلزی به نام بغل یاتاقان استفاده می‌شود که بر اساس سایز دسته بندی می‌گردد. این قطعه از یک سو به بلوک سیلندر و از سوی دیگر با کپه میل لنگ در ارتباط است. بهتر است بدانید که هر خودرو در این زمینه استاندارد خاصی دارد و قطر یاتاقان به صورت کد بر روی دیواره آن ثبت شده است. حالا اگر میل لنگ تعمیر شود می‌توان با تراش دادن آن یاتاقانی با قطر جدید بسازیم و استفاده نماییم.

برخی از رانندگان از شنیدن صدای نامنظم و تیزی هنگام تعویض دنده (گرفتن کلاچ) گلایه دارند. این صدا اغلب به دلیل ساییده شدن بغل یاتاقانی میل لنگ به وجود می‌آید.